धादिङ । धादिङ जिल्लाको नेत्रावती डब्जोङ गाउँपालिका पुर्खौली घर भई हङकङ बसाईमा रहेका शेरबहादुर लामा हाल नेपालमा छन् । नेपालले नचिनेको उनै लामालाई बागमती प्रदेश स्तरीय प्रतियोगिताले फेरी नेपाली क्रिकेटमा परिचित गरायो ।
धादिङ जिल्लाले फागुन १७ गते बागमती प्रदेशका लागि जिल्ला छनोट गर्ने तयारी गर्दै थियो । यसै दौरानमा धादिङ क्रिकेटका अग्रज उदय थापाले लामालाई छनोटका लागि धादिङ ल्याए । उदयका साथी समेत रहेका लामाले धादिङको क्रिकेट खेलाडी छनोट मात्रै गरेनन् । उनले फागुन २३ देखि नियमित बन्द प्रशिक्षण समेत राखे ।
खेलाडी सँग छिटै घुलमेल हुने खेलाडीको क्षेमता र मनोभावना बुझ्न चतुर प्रशिक्षक लामा धादिङको क्रिकेट टिमको कोचका रुपमा बागमती प्रदेश स्तरीय प्रतियोगिताको लागि चैत १ गते चितवन स्थित गौतमबुद्ध रंगशाला पुगे । उनको अथक मेहनत र खेलाडीको उत्साहजन खेल प्रदर्शनले धादिङको क्रिकेटले ऐतिहासिक जित निकाल्दै प्रदेश उप विजेता समेत बन्यो ।
हामी चितवन घुम्न आएका होईनौं जित्न आएका हौं भनेर खेलाडीलाई हौसला दिने प्रशिक्षक लामा बागमती प्रदेश विजेता नै बनेर धादिङ फर्कने योजनामा थियौं केहि प्राविधिक कारणले उपविजेतामा सिमिति हुनुपरेको बताउँछन् ।
धादिङका मात्रै नभएर नेपालली क्रिकेट इतिहासमा तेस्रो नम्बर रहेका क्रिकेट प्रशिक्षक शेरबहादुर लामाको बारेमा हामीले केहि खोज्ने प्रयत्न गरेका छौं ।
एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय खेल्ने पहिलो नेपाली क्रिकेटर
शेर लामा (जन्म ९ जनवरी, १९७३) हङकङका लागि एक एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय र चार आईसीसी ट्रफी खेल खेलेका नेपाली हङकङ क्रिकेट खेलाडी हुन् । २००४ एशिया कपमा बंगलादेशविरुद्ध डेब्यु गर्दा उनी एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय खेल्ने पहिलो नेपाली क्रिकेटर हुन् । उनको मात्र एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रियमा उनले ब्याटिङ अर्डरमा नवौं नम्बरबाट २००४ एशिया कपमा बंगलादेश विरुद्ध १६ अपराजित रन बनाएका थिए, जुन हङकङको इनिङ्सको दोस्रो उच्च स्कोर थियो । तर, यसले उनलाई पाकिस्तानविरुद्धको दोस्रो खेलबाट बाहिर हुनबाट जोगाउन सकेन । लामाले २००१ आईसीसी ट्रफीमा पनि चार खेल खेले, १९ (संयुक्त राज्य अमेरिका विरुद्ध) को उच्चतम स्कोर संग ३८ रन बनाए र एक विकेट बिना १६ ओभर बलिङ गरे । उनले हङकङ राष्ट्रिय महिला टोलीको प्रशिक्षकसमेत रहेका छन् ।
हालसम्म आईसीसीले मान्यता पाएको एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट खेल्ने एकमात्र नेपाली लामाले पछिल्लो समय धादिङ क्रिकेट टिमलाई नजिकबाट नियाल्ने मौका पाए र धादिङको क्रिकेटमा ऐतिहासिक उपलब्धि समेत दिलाईदिए । पुख्यौंली घर नेत्रावती डवजोङ भएका लामा भारतको मणिपुरमा हुर्किए र शिलिङको आर्मी स्कुलमा गए । कक्षा ६ मा क्रिकेट खेल्नुअघि उनले धेरै कुरामा हात प्रयास गरे । ‘सुरुका दिनमा म क्रिकेटमा थिइनँ । म एक सभ्य हक्की खेलाडी थिएँ । मैले राज्यस्तरका धेरै खेल खेलेको छु,’ लामा भन्छन् ।
“मैले रमाइलोको लागि क्रिकेट खेलेको छु।” २१ वर्षको उमेरमा इन्जिनियरिङमा स्नातक गरेपछि उनी काठमाडौं आए र हक्की टोली खोजे । तर भेट्न नसकेपछि उनी उपेन्द्रनाथ भट्टराईले ४० वर्षअघि स्थापना गरेको नेपालको सबैभन्दा पुरानो क्रिकेट क्लब मध्येको एक बालवाटार क्रिकेट क्लब (बिसीसी) मा सामेल भए । “क्रिकेट खेल्ने केही बीसीसी सदस्यहरूलाई भेटेपछि म क्लबमा आएँ । उनीहरूलाई विकेटकिपरको खाँचो थियो र म बिलमा फिट भएँ,’ ।
सन् १९९५ मा हङकङ जानुअघि उनले त्यहाँ केही वर्ष खेले । “मेरो बुबा त्यहाँ हुनुहुन्थ्यो र मेरो परिवारले २३ वर्षको उमेरमा मैले पीआर पाउन नछुटाउनुहुने भन्दै मैले नेपाल छाड्नुपर्यो, त्यसैले म बसोबास भएँ । हङकङ, “उनले थपे । त्यतिबेला नेपालमा अवसरहरू सीमित थिए । क्रिकेट संस्कृति भर्खरै उभरिरहेको थियो तर जीवनका लागि क्रिकेट खेल्ने कुरा सुनिएको थिएन । आफ्नो र आफ्नो परिवारको लागि राम्रो जीवन बिताउन, हङकङ जानु उनको लागि राम्रो विचार जस्तो थियो । “इमानदारीपूर्वक भन्नुपर्दा, म त्यहाँ पनि हक्की खेल्न चाहन्थे तर मैले प्रतिनिधित्व गर्न सक्ने कुनै टोली भेट्टाएन त्यसैले मैले क्रिकेटमा अडिग रहने निर्णय गरें ।”
हङकङ गएपछि उनी काउलुन क्रिकेट क्लबमा सामेल भए र घरेलु लिग खेल्न थाले जहाँ उनको राम्रो दौड थियो । उनले नेपालमा राष्ट्रिय प्रतियोगिता खेलेको अनुभवले उनलाई राम्रो प्रदर्शन गर्न मद्दत गर्यो । तर उनको मन नेपाल फर्किएको थियो, जुन टोलीबाट उनी खेल्न चाहन्थे । “मलाई लाग्छ यो एकदमै दुर्भाग्यपूर्ण छ, म साँच्चै नेपालको प्रतिनिधित्व गर्न चाहन्थें र नेपालगन्जमा राष्ट्रिय खेलहरू खेल्न पनि आएको थिएँ जहाँ मैले राम्रो प्रतियोगिता खेलेको थिएँ । प्रतियोगितापछि छनोटकर्ताले मलाई एक महिनाको बन्द शिविरमा सहभागी हुन आग्रह गरे तर हङकङमा काम गर्ने प्रतिबद्धताका कारण त्यसो गर्न सकिनँ,’ उनले थपे ।
बन्द शिविरमा नदेखाउने निर्णयले उनलाई राष्ट्रिय टोलीमा स्थान गुमाउनेछ । भारी हृदयका साथ, लामा हङकङ फर्के, जहाँ उनले आफ्नो क्लबको लागि राम्रो प्रदर्शन गर्न जारी राखे । उनले छिट्टै चयनकर्ताहरूको आँखा समाते र हङकङबाट खेल्नको लागि कल प्राप्त गरे । सन् १९९८ मा, उनी १९९८ को एसीसी ट्रफी खेल्न हङकङको राष्ट्रिय टोलीमा छनोट भएका थिए र उनको डेब्यु खेल आफ्नै देश नेपालसँग भएको थियो ! लामाको टोलीले नेपाललाई ६ विकेटले हरायो ।
लामाले एक दशक हङकङबाट खेलेका थिए । ती वर्षहरूमा उनले नेपालविरुद्ध दुई पटक खेलेका थिए । उनी भन्छन्, ‘नेपालविरुद्धको सबैभन्दा अविस्मरणीय खेल सन् २००० मा भएको एसीसी ट्रफीमा भएको थियो । “मलाई त्यो खेल हिजो जस्तै सम्झना छ । “यो मेरो लागि एक अनौठो खेल थियो । यो खेल एसीसी ट्रफीको सेमिफाइनल थियो र हामीले एसिया कपका लागि छनोट हुन जित्नैपर्छ, जहाँ हामीले भारत र पाकिस्तान जस्ता टोलीहरूसँग खेल्न सक्छौं । हाम्रो टोलीले राम्रो खेल्यो र बोर्डमा राम्रो स्कोर राख्यो । तिनीहरू सधैं भन्छन् कि बँदेरमा रन ठूलो खेलमा महत्त्वपूर्ण छ र २६८ राम्रो स्कोर जस्तो देखिन्छ ।
प्रतियोगिता युएईमा भइरहेको र त्यहाँ धेरै नेपाली फ्यान रहेको लामाले बताए । “हाम्रा बलरहरूले राम्रो सुरुवात गरे किनभने हामीले परेश लोहनी र महबूब आलमलाई सस्तोमा पाएका छौं । तेस्रो ओभरमा मलाई बल दिइयो र दोस्रो बलमा मैले जोशीलाई लिए । नेपाल ८९ मा मात्र सीमित भयो । लामाले खेल जितेर एसिया कपको टिकट पाउनु आफ्नो लागि तितो पल भएको बताए । “एक पेशेवरको रूपमा, मलाई राम्रो लाग्यो तर यो एक अनौठो अनुभूति थियो । नेपाली फ्यानले मलाई देशद्रोही भने । तर त्यसले हङकङका लागि खेल्नु आफ्नो पेशा हो भन्ने विश्वास गर्ने लामालाई रोक्दैन ।
सन् २००४ मा उनको टोलीले भारत र पाकिस्तान जस्ता टोलीहरूविरुद्ध एसिया कप खेलेको थियो । यसरी नेपाली नागरिकतालाई हृदयको नजिक राखेका लामा एकदिवसीय अन्तर्राष्ट्रिय क्रिकेट खेल्ने पहिलो नेपाली बने । लामाले एक दशकभन्दा बढी समय हङकङका लागि खेले र त्यहीँ कोचिङ लाइसेन्स प्राप्त गरे । त्यसपछि उनले नेपाल फर्कने निर्णय गरे । “म क्रिकेटमै रहन चाहन्थें र २००६ मा कोचिङ गर्न थालें । मैले एसीसी लेभल ३ कोचिङ लाइसेन्स पाएपछि म हङकङको यू-१५, यू-१९ को प्रशिक्षक भएँ । मैले तालिमका लागि टोलीलाई नेपाल ल्याएँ । अंशुमान रथ जस्ता खेलाडी मेरो टोलीको हिस्सा थिए, ”उनले थपे ।
